Συναδέλφισσες και συνάδελφοι
Ανακαλώντας στη μνήμη μας το εκπαιδευτικό μας σύστημα από το 1997 μέχρι και σήμερα, διαπιστώνουμε ότι έχει δεχτεί – καλύτερα, υποστεί - πλείστες όσες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Προγράμματα σπουδών αλλάζουν και ξαναλλάζουν, μαθήματα αφαιρούνται και προστίθενται, για να αφαιρεθούν ξανά στη συνέχεια. Εξετάσεις μπαίνουν, βγαίνουν και ξαναμπαίνουν, ωράρια αλλάζουν και όλα αυτά δεν απέτρεψαν από το να είναι η παιδεία μας, ο «μεγάλος ασθενής».
Η ελληνική κοινωνία με κύριο εκφραστή της το πολιτικό της προσωπικό δεν έχει αποφασίσει τι σχολείο θέλει και πώς να το δημιουργήσει. Φαίνεται να θέλει μαθητές υψηλού επιπέδου στα μαθήματα κατεύθυνσης, όσο και καταρτισμένους τεχνίτες και ταυτόχρονα με γνώσεις γενικής παιδείας, αλλά εκ του αποτελέσματος είναι φανερό πως δεν ξέρει πώς θα πετύχει τους στόχους αυτούς.
Οι ηγεσίες του Υπουργείου διαχρονικά διατείνονται ότι η Παιδεία αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και στόχο της πολιτικής τους, όμως η υποχρηματοδότηση της παιδείας με μόλις 3% του ΑΕΠ δεν επιβεβαιώνει τις διακηρύξεις τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι πέρυσι με το «ιλιγγιώδες» 2,88% η χώρα μας φιγουράρει στις τελευταίες θέσεις του Ευρωπαϊκού πίνακα κατάταξης στις δαπάνες για την παιδεία ως ποσοστό του ΑΕΠ και σε απόλυτους αριθμούς.
Φαίνεται πως οι Υπουργοί Παιδείας καλούνται ως άλλοι μαθητευόμενοι μάγοι να βρουν οικονομικότερες λύσεις για την αναβάθμιση της Παιδείας μας. Έτσι, η ανεπάρκεια υποδομών, τα πεπαλαιωμένα σχολικά κτίρια, τα παρωχημένα βιβλία, τα ελλιπή εργαστήρια, η απουσία βιβλιοθηκών και χώρων άθλησης, οι πενιχροί μισθοί των υπαρχόντων εκπαιδευτικών σε συνδυασμό με τον μη διορισμό για μία δεκαετία νέων, η έλλειψη επιμόρφωσης (η ΕΞΑΕ το κατέδειξε περίτρανα), που απαιτούν κάτι περισσότερο από τα ψίχουλα που σήμερα δαπανώνται, επιχειρείται να υπερκαλυφθούν με την θαυματουργή αξιολόγηση! Μια αξιολόγηση που ως δια μαγείας θα θεραπεύσει όλα τα ελλείποντα και θα δώσει νέα ώθηση στην παραπαίουσα παιδεία μας. Ειρήσθω εν παρόδω, ότι μόνο σαν μαύρο χιούμορ εκ μέρους της διοίκησης του Υπουργείου αντιπαρερχόμαστε το γεγονός ότι επιθυμεί να αξιολογήσει το εκπαιδευτικό προσωπικό της ενώ την ίδια στιγμή τοποθετεί – διορίζει χωρίς καμία αξιολόγηση και κρίση, τόσο τους επικεφαλής των Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης όσο και τους Διευθυντές Εκπαίδευσης.
Η Αδέσμευτη Ομάδα Καθηγητών έχει επανειλημμένα τοποθετηθεί θετικά στο θέμα της αξιολόγησης. Είμαστε λειτουργοί της δημόσιας εκπαίδευσης και η βελτίωση των συνθηκών, της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της παρεχόμενης μόρφωσης είναι για εμάς πρώτη προτεραιότητα.
Ωστόσο σήμερα, η επιχειρούμενη από την κυβέρνηση αξιολόγηση βρίσκεται, κατά τη γνώμη μας, σε λάθος βάση και κυρίως σε λάθος χρόνο για τους εξής λόγους:
Δεν υπήρξε νωρίτερα μια διαβούλευση με τον εκπαιδευτικό κόσμο. Υπενθυμίζουμε στην ηγεσία του Υπουργείου ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είμαστε ανειδίκευτο προσωπικό και όπως η ίδια αρέσκεται να διακηρύσσει, είμαστε η ραχοκοκαλιά της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αναρωτιόμαστε λοιπόν γιατί δεν μας αντιμετώπισε ως ραχοκοκαλιά, αλλά ως παρωνυχίδα;
Εδώ και ένα χρόνο τα σχολεία είναι κλειστά για μεγάλα χρονικά διαστήματα και με αρκετούς εκπαιδευτικούς μακριά από την σχολική τάξη για προληπτικούς λόγους υγείας.
Η περισσότερο από μία δεκαετία αδιοριστία εκπαιδευτικών στα σχολεία οδήγησε στην ανάγκη να τοποθετούνται δεκάδες χιλιάδες αναπληρωτές για την κάλυψη των αναγκών, αλλά ποτέ με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί τοποθετούνται κάθε χρόνο κατά κύματα μέχρι και τον Ιανουάριο. Ένας εσμός περιφερόμενων εκπαιδευτικών, αν και καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, εκ των πραγμάτων μόνο λίγα μπορεί να συνεισφέρει στην αυτοαξιολόγηση των εκπαιδευτικών μονάδων, μια που η εμπλοκή των συναδέλφων αυτών με τα σχολεία είναι ολιγόμηνη και παροδική.
Αυτή η κατάσταση καθιστά την συμπλήρωση ωραρίου από αρκετούς εκπαιδευτικούς δυσχερή με αποτέλεσμα να συμπληρώνουν το ωράριό τους σε δυο, τρεις, συχνά δε και περισσότερες σχολικές μονάδες. Έτσι η έναρξη της σχολικής χρονιάς βρίσκει αρκετές σχολικές μονάδες με ελάχιστους μόνιμους εκπαιδευτικούς. Εύλογα λοιπόν αναρωτιόμαστε πού θα βρεθεί το ανθρώπινο δυναμικό για να τρέξει την διαδικασία της αξιολόγησης όπως την παρουσιάζει το Υπουργείο;
Η όλη διαδικασία όπως παρουσιάζεται έχει έντονα γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά. Ο πακτωλός πληροφοριών, εκθέσεων και δεδομένων πού θα εξαχθεί από αυτή πώς και από ποιους θα αξιοποιηθεί;
Συναδέλφισσες και συνάδελφοι
Η αξιολόγηση είναι ένα χρήσιμο εργαλείο προσωπικής και συλλογικής βελτίωσης όταν χρησιμοποιηθεί σωστά και με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου.
Θέλοντας να συμβάλουμε θετικά στην προσπάθεια να μπουν οι βάσεις για ένα αξιολογικό σύστημα που θα προχωρήσει το Ελληνικό δημόσιο σχολείο ένα βήμα μπροστά και μακριά από τις παραταξιακές σκοπιμότητες ή την στείρα και απόλυτη άρνηση, προτείνουμε:
Την αναβολή της διαδικασίας για την φετινή χρονιά, αναλογιζόμενοι τα προβλήματα και τις αγωνίες λόγω της πανδημίας.
Την πιλοτική εφαρμογή της από την επόμενη χρονιά με την δυνατότητα επιλογής από τη σχολική μονάδα των δεικτών που θα αναλυθούν, ξεκινώντας, σε πρώτη φάση, από την παιδαγωγική και μαθησιακή λειτουργία.
Τη δοκιμαστική εφαρμογή της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας σε ορισμένα πεδία, με ταυτόχρονη ενημέρωση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Την κατάργηση της εξωτερικής αξιολόγησης και παράλληλα την ανατροφοδότηση και τη συμβουλευτική στήριξη των σχολικών μονάδων από τους συντονιστές εκπαιδευτικού έργου.
Έχουμε την άποψη ότι η διαδικασία πρέπει να γίνει λιγότερο τυπική και περισσότερο ουσιαστική, ενώ είναι προτιμότερο να εμπλέκονται, σε πρώτη φάση, μόνο όσοι επιθυμούν, ώστε να υπάρξει απτό και μετρήσιμο αποτέλεσμα.
Η προσαρμογή της διαδικασίας στον τρόπο λειτουργίας του σχολείου νομίζουμε ότι είναι απαραίτητη.
Οι καλές πρακτικές, τα συμπεράσματα και οι μέθοδοι μπορούν να διαχέονται μέσω του διαδικτύου από πλατφόρμες ανταλλαγής απόψεων και αποθετήριο ιδεών.
Μετά το πέρας της πιλοτικής εφαρμογής θα μπορούσε να γίνει ανά σχολείο αξιολόγηση της διαδικασίας και να επιλεγεί από κάθε σχολική μονάδα ο τρόπος και η μέθοδος που θα ακολουθηθεί. Αυτό συνεπάγεται αλλαγές και σε κεντρικό επίπεδο, ώστε σε βάθος χρόνου να προσαρμοστεί η διαδικασία στις πραγματικές συνθήκες του ελληνικού σχολείου.
Συμπερασματικά θεωρούμε ότι η υπουργική απόφαση για την αξιολόγηση μπορεί να είναι στη σωστή κατεύθυνση, μόνο με την προϋπόθεση ότι η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θα θέσει ως βασικό της στόχο την εμπράγματη ενδυνάμωση κάθε θεματικής ενότητας, με την άμεση και ουσιαστική αρωγή τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των σχολικών μονάδων. Μόνο έτσι η διαδικασία της αξιολόγησης θα προσεγγίσει, κατά τη γνώμη μας, την εκπαιδευτική καθημερινότητα του ελληνικού σχολείου. Η υπό τις παρούσες συνθήκες εφαρμογή της είναι άκαιρη και βάζει σε αμφιβολίες (για να μην πούμε υποψίες) την εκπαιδευτική κοινότητα για τους πραγματικούς λόγους που το Υπουργείο επείγεται να την επιβάλλει.
Ζητάμε από την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να αφουγκραστεί τον αναβρασμό, την αρνητικότητα και την ανασφάλεια που δημιουργεί με την επιβολή τέτοιων αποφάσεων. Να αναζητήσει πιο συναινετικές διαδικασίες. Να κατανοήσει την ανάγκη για εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης με τους εκπαιδευτικούς. Να βοηθήσει στην καλύτερη προετοιμασία, αλλά και να θέσει δικλείδες ασφαλείας για ουσιαστική ανατροφοδότηση, βελτίωση και προσαρμογή του πλαισίου, ώστε να είναι εφαρμόσιμο και αποδοτικό. Για την οικονομία χρόνου και ενέργειας προτείνουμε, επίσης, να παραμερίσει τις ατελείωτες γραφειοκρατικές διαδικασίες, εξυπηρετώντας περισσότερο την υλοποίηση και λιγότερο την καταγραφή.
Θεωρούμε ότι η διαδικασία της αξιολόγησης είναι μια γόνιμη και σημαντική διαδικασία και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί από την ηγεσία του Υπουργείου, αν δε θέλουμε να βιώσουμε άλλη μία εκπαιδευτική και μεταρρυθμιστική ματαίωση.